In Iran is de islam de belangrijkste religie. Het overgrote gedeelte van de bevolking is sjiitisch (89%), de rest is soennitisch (10%). Het shjiisme gelooft dat de heerschappij over de gemeenschap van gelovigen, die gecreëerd werd door Mohammed, alleen aan Ali en zijn nakomelingen toebehoort. De meerderheid van de sjiieten gelooft dat Ali de eerste van twaalf door God aangestelde leiders is. Ali wordt de voorman van de rechtschapenen, de kalief van de usurpators. Als Ali kalief werd, breekt een burgeroorlog uit. Ali werdt vermoord en later in 680 werd ook zijn zoon Hussein in Kerbala vermoord door Yazid, de zesde kalief.
De zesde imam ontwikkelde een strategie voor de ‘vermijding’ van vervolging, de taqiyeh (te vergelijken met de katholieken tijdens de contrareformatie). Na de dood van de zesde imam was er een geschil over de opvolging. Eén van zijn zonen Ismael gaf leiding tot het ontstaan van de ismaelieten of zeveners (latere Fatimidische heersers in Egypte) en ook van de Assassijnen. Dit zogenaamde ‘Twaalf van de Shjiisme’ is de grootste stroming in de sjiitische islam.
In de 9de eeuw verdwijnt de elfde imam. De niet-ismaelitische stroming viel uiteen in diverse stromingen, met vooral de twaalvers. Zij geloven dat de twaalfde imam op het juiste moment, in een tijd van chaos en crisis te voorschijn zou komen om een rechtvaardige maatschappij te vestigen. (christelijke messiaanse traditie. De Safaviden maken het sjiisme tot staatsgodsdienst.
In de soennitische context was er ten tijde van de Abbasiden al een dispuut over de interpretatie van religieuze teksten tussen de mu’tazilieten aan het decadente hof van de kalief, die zich baseerden op de rede, op de ijtehad en de ulema die een eigen interpretatie hadden. Dit dispuut drukte de voortdurende spanning uit tussen het politieke gezag en de religie. Uiteindelijk werd het pleit gewonnen door de traditionalistische, anti-mu’tazilitische tendens, die het ontstaan gaven aan vier rechtsscholen (hanbalieten,sjafieten,malikieten, hanafieten)
n de 18de eeuw was er een nieuw dispuut, ditmaal onder sjiieten, die pas zijn beslag kreeg in de 19de eeuw, tussen de Akhbari en de Usuli-scholen. De Akhbari’s zegden dat gewone moslims in staat waren de heilige teksten zelfstandig te interpreteren zonder tussenpersonen(in feite soennitische interpretatie). De Usuli’s stelden dat een gezaghebbende interpretatie op basis van de rede (ijtihad) nodig was, die alleen kon worden gegeven door bijzonder geleerde ulema’s, de zg mojtaheds.
De Akhbari’s leken aan de winnende hand (vooral onder Nadir Sjah en zijn pro-soennitisch beleid). Uiteindelijk wonnen de Usuli’s. Dat gaf aanleiding tot een geestelijke hiërarchie zoals in de katholieke kerk van mojtahed (voor elke moslim), hojjatoleslam (bewijs van de islam), ayatollah (teken van God), ayatollah-al-uzma (groot ayatollah). Ze geloofden in de onrechtmatigheid van het wereldlijk gezag, de rechtschapenheid van de onderdrukten en de rechtmatigheid van de geestelijke hiërchie. Dit moest uitlopen op een islamitische revolutie.
Vergelijking met de christelijke schisma’s is mogelijk soenniten=katholieken, sjiieten=protestanten.
Vergelijking met soennieten=joodse tradities en sjiieten=christenen (nederigheid, opoffering en religieuze hiërarchie).
Tot op vandaag is er bij de sjiieten een sterke onderstroom om te sympathiseren met de onderdrukten.
In de media wordt het land al jaren afgeschilderd als een zeer fundamentalistisch Islamitisch staat. Immers, aan de top van het land staat een machtige fundamentalistische clerus, die alle religieuze, politieke, militaire en economische macht in handen heeft. Nochtans heeft een groot deel van de bevolking weinig binding met deze zeer rechtlijnige en strenge aanpak. Vooral de jeugd (75% van de bevolking is geboren na de Islamitische Revolutie van 1979) is niet-praktiserend tot zelfs atheïstisch. Als je rondreist in het land zal je opmerken dat het vooral de ouderen en de dorpelingen zijn die nog praktiseren. De jeugd neemt misschien een aantal positieve waarden van de Islam over, maar gaat voor het overige zijn eigen vrije weg.
ZOROASTRISME
In een aantal steden, zoals Isfahan, Shiraz (Persepolis) en Yazd zal je in contact komen met een andere religie, meer bepaald het Zoroastrisme, dat de belangrijkste godsdienst was in Iran voor de Islam. Zoroastrisme was wereldwijd de eerste godsdienst om een omnipotente, onzichtbare godheid te aanbidden (monotheïstische religie). Hun leer is het dualisme: de eeuwige strijd tussen het goed en het kwaad. Het ontstond in Iran, maar men weet niet precies wanneer. De grondlegger was Zarathustra.
Algemeen principe = Goed doen, goed denken, goed spreken
Sjia of sjiieten zijn volgelingen van de sji’at Ali, de partij van Ali, de neef van Mohammed en een van zijn eerste bekeerlingen.